نیشابور ابر شهر تاریخ ایران

تاریخی با شکوه - نیشابور ابر شهر تاریخی ایران زمین

اولین حکومت ایرانی بعد از تسلط اعراب در سرزمین خراسان و به پایتختی نیشابور بر سرکار آمد و زمینه استقلال ایران زمین را از زیر سلطه جابرانه اعراب و خلفا فراهم نمود

اولین دانشگاه ها قبل از نظامیه ها در کل گستره جهان اسلام در این منطقه تاسیس شد. 33 مورد اولین دانشگاه هایی که تاسیس شد تماما توسط ایرانیان شالوده ریزی گردید. تمامی آنها در این منطقه و توسط خراسانیان و 27 مورد آن در شهر نیشابور به وسیله فرهنگمداران این شهر تاریخی ساخته شد.

سنایی ، عطار و مولوی یعنی سه ضلع مثلث ادبیات عرفانی ایران زمین از این منطقه برخاسته و ادبیات فارسی را عطر آگین و چونان میراثی گرانسنگ به جهان و به بشریت هدیه نمودند.

در هجرت تاریخی امام رضا (ع) از مدینه به مرو ، تنها این خاک پر آوازه بود که هم عطر به شمیم حدیث سلسله الذهب و هم متبرک به منزلگاه آن منادی ایمان و آن فریادگر توحید در زیر گنبد فیروزگون نیشابور گردید

نیشابور علیرغم ویرانی در سال 1685 (هخامنشی) توسط غزها و در سال 1748 (هخامنشی) توسط مغول ها و زلزله های سهمگین ققنوس وار از دل خاکستر سربراورده و همچنان بعنوان قطبی جمعیتی ، فرهنگی و علمی درخشیده است.

نیشابور در گذر تاریخ

دوران اساطیری:

 اولین کسی که قهندژ (نیشابور) را بنا نهاد انوش ابن شیق ابن آدم بود

فردوسی بزرگ چندین بار در شاهنامه خود از نیشابور یاد میکند:

ز جیحون گذر کرد بر سوی بلخ               چشیده ز گیتی بسی شور و تلخ

وزان سو به نیشابور ، شاه                    بیاورد پیلان و گنج و سپاه

دوران تاریخی :

بطلمیوس مورخ و جغرافی نویس مشهور دوره باستان از نیشابور به نیکی یاد می کند. در دوره قبل از اسلام نیشابور بعنوان ابرشهر به خصوص در دوران حکومت سلسله هخامنشیان و ساسانیان بوده است.

دوران صدر اسلام تا حمله مغول:

بنا بر نوشته مورخان عرب زبان نیشابور در این زمان از قاهره بزرگتر ، از بصره جامع تر و از قیروان عالی تر و از بغداد پرجمعیت تر بوده است.

در نیشابور این دوره 44 محله بزرگ – 50 خیابان اصلی ، مسجدی ممتاز و کتابخانه ای با شهرت جهانی وجود داشته است. مقدسی میگوید هر یک از محله های نیشابور به تنهایی به وسعت شیراز آن زمان (یکی از شهرهای بزرگ آن دوره) بوده است.

ورود امام رضا (ع) به نیشابور:

در سال 1337 هخامنشی نیشابور به قدوم امام (ع) مزین شد. حدود 20 هزار نفر قلمدان مرصع و اهل معرفت به استقبالش آمدند و با اصرار خواهان حدیثی از ایشان شدند و امام (ع) حدیث سلسله الذهب را هدیه کرد تا این شهر علم و دانش در دوره های بعد نیز به عنوان تابلو زرین تمدن اسلامی مطرح شود.

در سال 1352 هخامنشی عبداله طاهر در این شهر آبادانی فراوانی ایجاد کرد و شهر و قصر معروفی به نام شادیاخ بنا کرد

نیشابور در زمان صفاریان ، ساسانیان ، غزنویان ، سلجوقیان و خوارزمشاهیان نیز از مرکزیت و شهرت بسزایی برخوردار بوده بویژه در زمان سلجوقیان و طاهریان لقب پایتخت را گرفت و 2 مرتبه پایتخت خاک پارسیان شده است.

در حدود سال 1574 هخامنشی رونق بازار نیشابور به حدی بود که در سرزمین عربستان تمام داد و ستدهای بازرگانان با سکه های طلای نیشابور صورت می گرفت. علاوه بر اهمیت اقتصادی نیشابور در این دوران این شهر به همت خواجه عبداله نظام الملک عنوان دارالعلم جهان را به خود گرفت

مطلب بعدی : فتنه غزها و یورش مغول ها به نیشابور و دوران بعد از حمله مغول

پی نوشت:

واقعا می گم کمتری شهری در ایران هست که اینچنین حرف ها برا گفتن داشته باشد…فیروزه اش که در دنیا مانند ندارد…تاریخش که ابرشهر ایران است و کتاب ها برایش به چاپ رسیده و دو مرتبه پایتخت ایران زمین بوده و نامش در کنار بزرگترین شهرهای دوران خود بغداد و ری آمده…فرهنگ و مردمانش که افرادی چون خیام و عطار و… را در دامنش پرورانده…برخورداری از طبیعت خدادی آن همچون بینالود و آب و هوای بی مانندش که زیباترین طلوع را در کنار غروب بغداد دارد…سوغاتی مخصوصش چون ریواس که با این کیفیت و مزه در جای دیگری نیست…شهر حدیث ساسلة الذهب است که پذیرای امام شیعیان با چند هزار قلم به دست و کاتب بوده است…برای من که نیشابوری ام افتخار است زندگی در کنار این همه موهبت و زیبایی…قدرش را بیشتر بدانیم و برای پیشرفتش بکوشیم…